LATERALIZACIJA NA DRUGOME I UNAKRSNA LATERALIZACIJA

Prema teoriji lateralizacije mozak je podeljen na dva dela odnosno na dve hemisfere – levu i desnu. Kod svake osobe je dominantna jedna strana mozga, na koju se oslanja pri svakodnevnim aktivnostima. Leva strana je dominantnija u logičkim operacijama, pri obradi i skladištenju većeg broja infromacija, kao i kod govora. Desna hemisfera je dominantnija u prepoznavanju boja, oblika kao i u umetničkim veštinama. Takođe je zadužena za intiutivno mišljenje. Nauka jeste napredovala značajno u zadnjih trideset godina u razumevanju lateralizacije hemisfera i time omogućila čoveku da bolje razume svoje kognitivne procese i time uspostavi veću ravnotežu. No, čovek i dalje razmišlja i dela pod uticajem dominantije hemisfere.

Plasticitet mozga omogućava prilagođavanje sinaptičkih veza da adekvatno odgovore na spoljašnji stimulus. Do sedme godine se utvrđuje do 70% neurosinaptičkih veza. Stvaranje i učvršćivanjem sinaptičkih veza se može uticati kroz adekvatnu stimulaciju razvojnih procesa. Stoga je bitno stvoriti adekvatno okruženje za razvoj dece, aktivirati i podsticati aktivnost obe hemisfere sa ciljem za što uravnoteženiji razvoj mozga.

Vežbe lateralizacije na drugome vršiti tek nakon nakon što je dete usvojilo i utvrdilo lateralizovanost na sebi, od desete godine života. Dete i defektolog stoje jedno naspram drugo, dati nalog da izvede isti pokret kao i defektolog – npr. podizati desnu ruku u vis i u isto vreme dete izvodi pokret. Stati u određenu pozu – npr. leva ruka iznad glave, desna noga savijena u kolenu i tražiti od deteta da izvede isti pokret. Dati nalog detetu da pokaže na nalog desnu ruku, nogu ili oko drugome ili sebi. Ukoliko dete ne zna da izvede određeni pokret pokazati mu pravilno izvođene i tražiti da ponovi.

Takođe poštuje se princip REČ PRATI POKRET. Takođe, ukoliko dete ne ume da imenuje deo tela ili aktivnost, imenovati radnju i tražiti od deteta da ponovi. Vežbe za razvoj unakrsne lateralizacija se takođe vrše tek nakon usvojene lateralizacija na sebi, od desete godine živote. Tažiti od deteta da sa npr. levom rukom pokaže desno oko, koleno, obrvu, odnosno pokazati delove tela na suprotnoj strani. Postaviti ispred deteta predmete različitog oblika i boja i dati nalog detetu da pokaže desnom rukom predmete na levoj strani.

Dati nalog detetu da sve predmete određene boje levom rukom prebaci na desnu stranu. Kod vežba za razvoj unakrsne lateralizacija postaviti dete ispred ogledala i tražiti da prekrije levo oko i pokaže desnom rukom pokaže delove tela na levoj strani. Tokom vežbanja obratiti pažnju na količinu usvojenog znanja kod deteta i naloge prilagoditi skladno znanju. Ukoliko dete pokazuje značajan otpor smanjiti težinu zahteva ili početi od otrivanja nepoznatih delova tela i aktivnosti. Svrha razvijanja lateralizacije osim benefita motoričke spretnosti, takođe omogućava zdraviji način aktiviranja i korišćenja obe hemisfere, što dovodi do jačanja mentalnih procesa poput koncetracije, pažnje, memorije. Poznavanje i razumevanje lateralizovanosti sebe sveukupno dovodi do kvalitetnijeg života kako deteta tako i odraslih.

Literatura:

Nikolić, S., Ilić-Stošović, D., Ilić, S. (2011). Razvojna procena i tretman dece predškolskog uzrasta (Praktikum), Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd

Krstić, N. (2008). Razvojna neuropsihologija. Beograd: CIDD.

Cvetković, M. (2019). Kоrelacija lateralizacije ruke sa fenotipskim i kognitivnim karakteristikama dece (Doctoral dissertation, Универзитет у Нишу, Природно-математички факултет).