JEZIK

309 Comments / Logoped za odrasle

Jezik je mišić koji se nalazi na dnu usne šupljine. Obavlja niz značajnih funkcija kao što su: govor, žvakanje, sisanje, gutanje, prenošenje utisaka u centralni nervni sistem itd. Sastoji se iz prednjeg i zadnjeg dela koje deli sulcus terminalis. Prednji deo-telo jezika- je slobodan i služi za govor, okretanje hrane, sisanje.. Dok zadnji deo, koji nije pokretan, se zove-koren jezika. Koren jezika je prožet nervima i u koliko ga pritisnemo dobijemo refleksni nagon za povraćanjem.

Jezik je i glavni organ za ukus, pa je veliki deo površine jezika pokriven bradavicama ukusa. Jezik je mišićni organ. U mišićnoj organizaciji se zapravo ogleda njegova složenost. Ima 8 mišića, od toga 4 spoljna i 4 unutrašnja.

Unutrašnji mišići služe da menjaju oblik jezika. To su:
  • Gornji uzdužni mišić
  • Donji uzdužni mišić
  • Poprečni mišić
  • Uspravni mišić  

Gornji uzdužni mišić ( musculus longitudinalis superior) se pruža unapred od glosohioidne opne i malih rogova podjezične kosti do vrha jezika, i leži neposredno ispod sluzokože njegove poleđine. Inervisan je hipoglosnim živcem. Tokom kontrakcije, ovaj mišić skraćuje jezik, a moguće je da ga istovremeno proširuje. Takođe može da ispupči jezik, uz pomoć donjeg uzdužnog mišića, tokom povlačenja vrha jezika na dole. Pošto se vlakna ovog mišića nalaze i u vrhu jezika, on verovatno može da podigne vrh jezika za izgovor zubnih i nadzubnih suglasnika. Bočna vlakna (uz stioglosni i možda palatoglosni mišić) pomažu da strane jezika ostanu podignute prilikom artikulacije glasova s i z.

Donji uzdužni mišić (lat. musculus longitudinalis inferior) je u vidu uske trake postavljen između genioglosnog i hioglosnog mišića. Prostire se unapred i završava na dubokoj strani sluzokože vrha jezika. Inervisan je hipoglosnim živcem. Mišić u kontrakciji skarćuje sam prečnik jezika i povlači vrh jezika nazad i naniže. Povalačenje nazad i naniže služi za izgovor eksplozinih(praskavih) konsonananta – B, P, D, T, G, K. Pritiskom vrha i izbočenjem jezika prema gore, pomaže se u artikulaciji zadnjih samoglasnika i zadnjonepčanih suglasnika.

Poprečni mišić jezika (lat. musculus transversus linguae) sačinjavaju poprečna mišićna vlakna, koja polaze od bočne strane jezične pregrade, probijaju se kroz vlakna genioglosnog mišića i završavaju pripojem na dubokoj strani sluzokože jezične ivice. Tokom kontrakcije, ova vlakna sužavaju i izdužuju jezik. Oni povlače ivice jezika prema gore, pomažući u stvaranju palatolingvalnog žljeba(urezivanje linije po sredini jezika). Takođe pomaže genioglosnom mišiću u produžavanju uzdužnog prečnika jezika prema napred.

Uspravni mišić jezika (lat. musculus verticalis linguae) se sastoji od uspravnih mišićnih vlakana, koja prolaze kroz telo jezika i pripajaju se unutrašnjoj strani njegove sluzokože. Mišić je inervisan grančicama hipoglosnog živca. Tokom kontrakcije, funkcija mu je spljoštavanje jezika i guranje jezika prema boku kako bi ostvario kontakt sa krovom usta( tvrdim i mekim nepcem). Ovaj položaj jezika se takođe može koristiti za izgovor visokih prednjih samoglasnika ( I ). Takođe se koristi za stvaranje pregrade između gornjih i donjih zuba tokom produkcije glasa S. Medijalna vlakna mogu delovati nezavisno da spljošte sredinu jezika zbog stvaranja palatolingvalnog žljeba.

Spoljašnji mišići jezika su:

 

  • Genioglosni mišić (lat. musculus genioglossus) je najveći i najsnažniji mišić spoljašnje jezične muskulature. Inervisan je od strane podjezičnog živca, a ima nekoliko složenih funkcija. Pri obostranoj kontrakciji dolazi do spljoštavanja jezika i njegovog povlačenja prema podu usne duplje. Izolovanim dejstvom prednjih vlakana dolazi do uvlačenja jezika, dejtvom srednjih vlakana dolazi do njegovog isturanja van usta, a zadnja vlakna podižu podjezičnu kost tokom govora i gutanja. To je korisno za izgovor skoro svih glasova koji se stvaraju u prednjem delu usne duplje.
  • Hioglosni mišić (lat. musculus hyoglossus) svojom spoljašnjom površinom učestvuje u izgradnji tzv. podviličnog trougla. On se pripaja na velikim rogovima i prednjoj strani tela podjezične kosti, pruža se prema gore i uranja direktno u telo jezika gde se pripaja na njegovom fibroznom skeletu. Kada je hioidna kost fiksirana, hioglosni mišić može spustiti jezik. Prednja vlakna se spajaju sa genioglosnim i donjim uzdužnim mišićima kako bi se povukao vrh jezika na dole. Zadnja vlakna spuštaju strane jezik tokom kontrakcije, pa služi kao antagonista stiloglosu i palatoglosu (kada je meko nepce fiksirano) i doprinosi delikatnom podešavanju strujnih suglasnika. Sa stiloglosnim mišićem učestvuje u proizvodnji zadnjih samoglasnika.

 

  • Hondroglosni mišić (lat. musculus chondroglossus) je lokalizovan u telu jezika. To je tanki mišićni snop dug oko 2 cm. Inervisan je grančicama hipoglosnog živca, a osnovno dejstvo mu je povlačenje jezika naniže i unazad.
  • Stiloglosni mišić (lat. musculus styloglossus) se pruža unapred i naniže od stiloidnog nastavka slepoočne kosti do zadnjeg kraja ivice jezika, a potom se deli na dva snopa: uzdužni i poprečni. Uzdužni snop se pruža unapred do vrha jezika i spaja se sa vlaknima istoimenog mišića suprotne strane. Poprečni snop se širi lepezasto ka unutra i pripaja se na bočnoj strani jezične pregrade. Mišić je inervisan podjezičnim živcem, a osnovna uloga mu je povlačenje jezika unazad i naviše tokom akta gutanja, tako deluje kao antagonist genioglosnom mišiću. Ova dva mišića rade zajedno kako bi adekvatno postavili jezik za većinu samoglasnika. Sa zadnjim delom genioglosnog mišića učestvuje da se jezik podigne na gore u povuče unazad za produkciju nepčanih suglasnika. Pošto su vlakna i u bočnim stranama jezika, njegovom kontrakcijom se, takođe, mogu podići bokovi jezika kako bi se omogućilo strujanje vazduha po sredini jezika.

Literatura:

https://sh.wikipedia.org/wiki/Jezik_(anatomija)

https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA_(%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD)

Dr Slavoljub V. Jovanović, dr Nadežda A. Jeličić: “Anatomija čoveka – glava i vrat” (“Savremena administracija” Beograd 2000.) ISBN 86-387-0604-9 Darinka Stanišić-Sinobad: Osnovi gnatologije, I izdanje (“BMG” Beograd, 2001.) ISBN 86-7330-139-4 COBISS-ID 94080780

https://sh.wikipedia.org/wiki/Gornji_uzdu%C5%BEni_mi%C5%A1i%C4%87

https://linguistics.ucla.edu/people/ladefoge/manual%20files/appendixb.pdf

309 thoughts on “JEZIK”

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *